Te Āhuatanga
Easy
Te Tawhiti
7 km
Te Hīkoi
2 hours
Eke Paihikara
30-45 minutes
Information for this trail was last updated Hereturikōkā 2025

Pai noa iho tēnei hīkoinga, he raima te tino huarahi, hei hikoi, hei eke paihikara huri noa.

Ka tīmata mai i Puhi Kaiti /Cooks Landing Site National Historic Reserve i te huarahi o Rakaiatāne, te whakamauamaharatanga ki te taunga mai o Kāpene Kuki ki Aotearoa i te tau 1769. He Whakamaumahara hoki ki waka Horouta, Te Ikanui a Rauru i kawe mai  i ngā Māori ki tēnei rohe.

Koinei te taunga o Lieutenant James Cook i tana waka H.M.S Endeavour. Koinei hoki te wāhi i mate kino a Te Maro te tuatahitanga o te noho wehenga rua a te pākeha me te Māori.

Ka huri haere te ara hikoi i ngā awa me tea kau o Tūranganui. He maha ngā pouwhenua, ngā whakairo, ngā wāhi hītori. Ka mutu atu ki Te Whare Taonga o Te Tairāwhiti, te tiriti o 10 Stout.

(Mihi nui ki a Monika Belikova mo te tohu i te kokonga o tēnei whārangi.)

Gisborne City / Tūranga Heritage Trail

Te Hītori o Te Ara

Ka whai wāhi tēnei wāhanga ki ngā hītori Pākehā o te rohe engari hei whai atu ko te hōhonutanga o ngā kōrero e pā ana ki te tangata whenua i tau mai ki konei i ngā waka Horouta me Takitimu waka Hourua.

Ngā Putunga Kōrero- Hītoria

  • Puhi Kai Iti / Cook Landing Site National Historic Reserve, Kaiti Beach kei te take o Titirangi- Nā Nick Tūpara i tuku ngā āhuatanga, tikanga e pā ana ki te mana whenua me ngā hītori.
  • Waikāhua: He puna i konei. He puna hītori, mana nui ki ngā kōrero tuku iho. He wāhi putunga kōrero a te Pākehā, ara he eihana tohorā, te tūnga hoki o te whare o William L. William te tau 1865.
  • Ko te whakairo o Te Maro nā Nick Tūpara i tārei.
  • Te Toka-a-Taiau Te tohu o te tīmatanga me te mutunga. Te wehenga o ngā iwi i te awakeri o Te Awa o Tūranganui, katahi ka whakawāteatia.( Ko ngā whakamārama kei tētahi wāhanga o te Tūpapa Heritage Trail)
  • He tuhinga kei te Wāpu  e whakaatu ana i ngā kōrero e pā ana ki te uru mai o tētahi kaipuke ruku wai-U-862 nō  Tiamana i te Hakihea te tau 1945.
  • Te Pārae o Heipipi me Te Ihu o Te Waka Te Tauihi Tūranga Whakamana- Te Kaiwhakairo- Derek Lardelli me Te Aturangi Nepia Clamp.
  • Kei te tiriti o Pitt, he parae iti, te whakamaharatanga mo te puna waimāori i te wahapū o te awa o Waikanae. Ko te ingoa o taua puna ko Te Wai ō Hihaore, te kuia o Ruapani, te kuia tino whakaaronuitia e Rongowhakaata, arā hoki te mauri o ngā kaimoana me ngā kanae.
  • Te Kōhatu o Kāpene Kuki kei te wahapu o te awa o Tūranganui, nā Anthony Stones i whakairo/tārei.
  • Ko te kōhatu o Young Nick, nā Frank Szirmay tārei, kei te wahapu o te awa o Tūranganui.
  • He taonga tuku nā te Kāwana o Kānādā te Pou (Totem) i te whakanuinga i te rau tau o te taunga mai o Kāpene Kuki ki tēnei whenua i te tau 1769.
  • Te Whare Taonga o Te Tairāwhiti , te tiriti o Stout.

Paku Āwhina me ngā Āhuatanga

Paku Āwhina me ngā Āhuatanga

Ka taea te hikoi, te eke paihikara rānei. Ahakoa tīmata atu, ka huri haere mo te 2km, ka hoki mai anō ki te tīmatanga.

Tūnga Waka Kei te Wāpu, Port Rd, Te Whare Taonga o Te Tairāwhiti.

Ki te tū tō waka i te Wāpu, ka taea e koe te tīmata, te whakamutu i tō hikoi ki Puhi Kaiti/ Cooks Landing Site National Historical Reserve i te huarahi o Rakaiatane

He wāhi kai kei te Wāpu. He wāhi kai kei Te Whare Taonga o Te Tairāwhiti.