Te Āhuatanga
Coastal sand and rocks, hilly over headland
Te Tawhiti
8 km
Te Hīkoi
3 hours
No cycling on this trail
No dogs on this trail
Information for this trail was last updated Hereturikōkā 2025

Hīkoi haere i te akau tokatoka ki Raiti Whakatūpato i te Kūrae oTuaheni mai i te rori o Lloyd George ki te pito o te tonga o Te Akau o Wainui. Whakaroarotia kotahi me te hāwhe haora ki te rua haora, whakaritea te toru haora mo te ki te mutunga me te hokinga mai arā te wā timu te tai. 

He rerekētanga, whakakotahitia te hīkoi akau ki te hīkoi i te pāmu hiwihiwi ki te kite i te raiti ārahi a-moana a Maritime New Zealand kei te tihi o Te Kūrae o Tuaheni. Mai i te rori Lloyd George hikoi ki te ara ki ngā whare nama 32-36 ka hipa i ngā whare, whai tonu i te ara pāmu, ki te kēti taha matau, he tohu QE II National Trust kei runga i te kēti. Ka poupou haere te rori te rori kirikiri i konei ki ngā pou waea pūhiko. Mai i konei, he ara pāmu anō ki te punawai, tipu huri noa he ngā rākau taketake, he harakeke. Hīkoi ki te taumata roherohe ka hoki mai anō ki te hiahia koe, huri noa i te punawai, whai tonu i te pae maunga ki te raiti hou ārahi a-moana, ko te tirohanga whānui ki Tūranganui a Kiwa me Te Kurī a Paoa. 

Mai raiti ārahi a-moana, he rori poupou, heke whakararo ki te mutunga o te kūrae. Kāre e taea te hīkoi ki te mutunga o Te Kūrae o Tuaheni nā te mea kua horo te rori taha moana. Whai haere i te ara taha taiapa, QEII Covenant te rumakitanga o tipu o te akau, e tutuki ai tūhononga ki te rori kirikiri poupou ka tae anō ki te rori o Lloyd George. Whakaaetia te rua haora mo te hīkoi huri noa, katahi ka tirotiro haere, ka pikiniki, te pai mārika o te rā. 

 

 

 

Te Hītori o Te Ara

Hāngai ana Te Kūrae o Tuaheni ki Te Kurī a-Pāoa i te whānuitanga o Tūranganui a-Kiwa, he ahurea, he pouwhenua. 

Ko te tino kaupapa i whakaaronuitia e QEII National Trust covenants, ko te whakahoki i te āhua o ngā kūrae ki o rāua ritenga ki ngā tau 15-20 kua hipa. 

Kei Te Tari a-Motu o QEII me ngā kawenata, ngā whenua pātata e toru 34ha huri noa i te akau mai i te Whanga Pīoke ki Sponge Bay, arā i te Whanga o Tuaheni, te tipua e te amiami me ngā rākau iti kei ngā tūāpapa, he tauhinu kei ngā tahataha o te hiwi, he wharariki harakeke kei ngā pari, he tutu, he rangiora, he karamu kei ngā tahataha me ngā pari.  

Nā Te Poari Tiaki o Te Kūrae o Tuaheni i tīmata te rumaki rākau taketake i te tau 2003, i nāianei kua tino pūmau, matomato te tipu. Neke atu i te 7,500 ngā tipu i rumakitia e ngā tangata āwhina o te mana whakahaere o ngā roopu, Te Poari a-motu o QEII, Te Kaupapa Crimson, Te Ngahere me ngā Manu, Ministry for Primary Industries, Te Kaunihera o Tūranganui,

Te Kūrae o Tuaheni - Te Tuahenitanga a Pāoa, te takotoranga o ngā kīngi, he whenua tapu nō ngā Rangatira Māori, he wāhi tapu. Mo te hia rau tau he takotoranga whakamutunga mo ngā rangatira, nā te mea, mai i konei hāngai ana ki Hawaiki. 

I pānuitia e Te Hērora o Tūranganui i te tau 1911 ngā hītori e pā ana ki ngā whare raiti ki te hangaiatanga o te Whare Raiti hou link to Poverty Bay Herald article

Ko te Pourewa he maitai, he rama kapuni noho ki runga i te papa raima i tangohia mai i tētahi whare raiti tata te horo ki te tahataha. Mā te marino o te moana ka taea te haere a-moana ki te tīni i ngā taika. Nā te teitei 55 putu hoki o te raiti o Tuaheni ka kitea 15 maero ki waho, te moana. I whakawetongia tēnei raiti i te tau 1955. I nāianei kei te rārangi nō te rere moana ara, Toitū te Whenua kei te teiteitanga o te kūrae, e whā mita te teitei. Ko raiti mā, ka mura mo te 8 hekona. Ko ngā paparā te whakamura i te raiti, te rerekētanga ki te whare raiti o mua.