Te Āhuatanga
Rough tramping track on hilly terrain.
Te Tawhiti
17.5km each way
Te Hīkoi
5 hours each way
No cycling on this trail
No dogs on this trail
Information for this trail was last updated Hereturikōkā 2025

Ko te āhua o Te Urewera, he rohe tipua whānuitia, huri noa ngā pae maunga e te ngahere, a, ki te raki o ngā roto o Waikaremoana me Waikareiti. Ko te whakahirahiratanga o te tupu no ate nōhanga, te kāinga o Ngāi Tūhoe. Kei Te Wharehou o Waikaremoana i Aniwaniwa, ka mōhio koe ko wai a Ngāi Tūhoe me ngā tikanga a Te Urewera ki te tangata whenua.

Ka tīmata te hīkoi ki Te roto o Waikareiti i te piriti whakawhiti i te Kōawa o Āniwaniwa i Āniwaniwa. He ara whānui tino pai ki te whakaruruhau kei te pito ki te tonga o Te Roto o Wakareiti tata ki te putanga ki te roto.  Kotahi haora pea e hikoi ana ka tae atu ki te whakaruruhau i te teiteitanga 300m. I hangaia te whakaruruhau i marama o Mei 2014, he whare tino pai rawa atu. Mauria he kai pikiniki mot e kai ata me te kai mo te poupoutanga  o te rā,  ka whakatau ko te mutunga, whakaaronuitia he noho pō. matatoa ki ten oho i Te Whanga o Sandy kei te pā whakarua i te pito o te roto.

Ka taea te tono me te utu wharau ma te ipurangi, kei taua wāhanga hoki ngā pānui mo ngā hīkoi tata. Department of Conservation Lake Waikaremoana Great Walk

Tokomaha ngā waka hoe ārama kei te whakaruruhau kei runga ake i te roto. Ka taea te utu waka i Te Wharehou o Waikaremoana. He teitei ngā taha o ēnei waka, ā, he waka mo te tokorima me a rātou kawenga, e rua ngā huinga rōraka tatū. I ēnei rā, he taonga tohu kei whea ki te ngaro, he hoe, he koti kautere ki ngā waka. Kāore e whakaaetia he kaiaka, he waka mīhini waho, ki te roto o Waikareiti nā te mea koianei ētahi o ngā roto o Aotearoa kāre anō kia whakauruhia e te otaota roto. Ki te noho pō, whakataungia he rā tika, nā te mea ka pupuhi ana te hau tonga māuru i te roto ka mōrearea ngā āhuatanga ki te hoe ki te whakaruruhau mo te rā i Waikareiti. He pai rawa atu te hoe haere, te kawe whānau, ka noho pō ki te hoe haere i ngā taha o te roto mo te haora, e rua  rānei.

Mai i te whakaruruhau o te rā, ko te ara huri noa i te roto, mārama ana ngā tohu hei whai haere i te ara hīkoi, māmā noa te whai haere. Tuatahi ka whai haere i te taha o te roto, katahi ka piki haere i ngā pae maunga hāhaka tawhiti i te tahataha. He wāhi whakatā, rākau marumaru, he akau kirikiri, tino pai rawa.

Ko Te Whanga o Sandy kei te pito pā whakarua o Te Roto o Waikareiti, he hāhaka te whanga, he mā ngā kirikiri. He rākau tāwai, he rauwhānui ngā rākau tāwēwē ki te wai, he harakeke, he otaota kei ngā pito o te roto.

Te Hītori o Te Ara

Ahakoa ko Te Roto o Waikaremoana anō te roto tino nui i hangaia e te horo 2000 tau ki mua I te horotanga ka aukatia Te Awa o Waikaretāheke, he punawai horo Te Roto o Waikareiti. He horo tino nui  rawa atu i te pā whakarua o te Roto o Waikaremoana tata ki te 15,000 tau i mua, a, ko Te Roto o Waikareiti te punawai nunui rawa atu whakakii haere i ngā pokorua i waenga i te horo. E ono ngā moutere, engari rite ki te puke kei waenga i te roto mai i ngā horo tawhito, ko tētahi ara ko Rāhui huri noa i tōna anō roto. 

Ko Te Urewera te tuatahi o te motu, ki te whakataungia te mauri e te ture o Aotearoa. Ko te Ture o Te Urewera 2014, i whakataungia kāre e whaimana te Karauna ki Te Urewera, a, ehara mo te iwi whānui. Te Urewera Act 2014

Ko te pūtake o tēnei ture, he whakatau kaupapa, he tiaki i te Tino mana Motuhake, ngā tikanga, kia noho pūmau tonu mo ake tonu atu me te whakaaronui ki te motu me:

  • Kia kaha ki te whakapūmau i ngā hononga i waenga i a Tūhoe me Te Urewera.
  • Tiakina ngā tino kaupapa e hāngai ana ki ngā rerenga koiora, te rangahau taiao, ngā taonga tuku iho,  , te ātaahuatanga o Te Urewera.
  • Whakaritea he wāhi e tika ana mo te katoa takahi i te ara whānui o Te Urewera, he wāhi pārekareka, whakangahau, akoranga , te taha wairua, hei tino taonga mo te hinengaro.

Paku Āwhina me ngā Āhuatanga

He wharepaku kei te whakaruruhau o Te Roto o Waikareiti, Te Wharehou o Waikaremoana, kei Te Parae Hararei o Waikaremoana i Āniwaniwa.

Kei Te Wharehou o Waikaremoana ngā puka pānui whakamārama i ētahi atu hīkoi tata.