Te Āhuatanga
Tramping track, steep in places
Te Tawhiti
9.5km each way
Te Hīkoi
5 hours each way
No cycling on this trail
No dogs on this trail
Information for this trail was last updated Pipiri 2025

Kei tuawhenua Te Hīkoi Tino nui o Te Roto o Waikaremoana, he ara tino takahia, te ara tino matatoa. He hīkoi matatoa huri noa i te roto mo ngā rangi taurea (multi) engari ki te hiahia koe ki te hīkoi mo te wā poto, e toru ngā ara hei whāinga – ki Te Wharau o Waiharuru, ki te Wharau o Panekire, ki te Wharau o Te Akau o Sandy. Ka taea te tono mo ēnei wharau me te utu ma te ipurangi, kei konei hoki ngā pānui whakamōhio mo ngā hīkoi tata mo te rā.

Department of Conservation Lake Waikaremoana Great Walk

Te Urewera, he koraha tūturu whakahirahira huri noa i Te Roto o Waikaremoana me Waikareiti te nōhanga o Ngāi Tūhoe. Kei Te Wharehou kei Āniwaniwa, ngā pānui whakamōhio ki te iwi o Ngāi Tūhoe, ngā tikanga o Te Urewera ki te tangata whenua. He pānui whakamōhio kei ia Wharau huri noa i Te Roto o Waikaremoana, ara te tikanga o ngā ingoa, ngā tauwhāinga o te wā i taua rohe. Anō hoki ko ngā take matua o Ngā Mātāpono o Te Urewera e kii ana, ara ko te whakakaha ake i ngā hononga o Te Urewera me Ngāi Tūhoe me te tiaki hoki a ngā tāngata whenua, mana whenua i te taiao taketake ma te patu kīrearea.

Whakatūngia tō motukā ki Onepoto, whakatā, pānuitia ngā whakamārama me ngā hītori o te ara i te wharau kei te tīmatanga o te piki i te Pae Maunga o Panekire. Māmā noa ki a koe te piki haere, engari ko ētahi wāhanga he poupou, taumata roherohoe A61J. Kotahi haora e piki haere ana ka tae atu ki te 380m, he wāhi pai ki te tū ka whakatā, ka titiro iho ki te Roto o Waikaremoana mai i ngā pari tokatoka. Piki haere mo te kotahi me te hāwhe kiromita ko Te Pari o Panekire, he tirohanga tino whakahirahira. Tiro tonu mo te ara taha matau ki Bald Knob tata ki te 2/3rd o te ara ki te Wharau o Panekire. Waiho tō tueke ki te ara ka whai haere i te ara poto kia kite koe i te ātaahuatanga ki te uru me te tonga māuru. Ki te mahea te rangi ka kitea atu a Ruapehu me Ngauruhoe neke atu i te 190 km te tawhiti i runga ake i Te Urewera me ngā Paemaunga o Whirinaki. Kei te Wharau o Panekire te whenua mārakerake tata ki ngā pari ki te taha tonga māuru, te taha tino teitei o Ngā Paemaunga o Panekire, he wāhi whakahirahira ki te taha o Puketapu. Trig Kāre he wāhi kōpuni tata i Te Wharau o Panekire. Ki te tae mākū atu koe, he parani e wātea ana hei whakairi i ō kākahu mākū.

Ka tō haere te rā, te wā tino pai rawa atu hei kapokapo whakaahua haere, mai i ngā tepe ki te raki ki tēra taha o Puketapu. He hukarere te whāriki i te papa i ngā marama o te hōtoke, me te makariri, hukapapa i ngā pō, ata hoki. Kore te kitea he rama taone, i te pō mahea, kore marama, mārakerake ana te kitea o ngā whetu. 

Te Hītori o Te Ara

Nā te horonui ka waihangatia Te Roto o Waikaremoana i ngā tau 2200 kua hipa, ka aukatia te tāwhārua whāiti taha i te Awa o Waikaretāheke. I hoki whakamuri te wai ki muri i te horo ka waihangatia te roto. 248 mita te hōhonu. I te tau 1946, ka hangaia he hurihiko, ka heke haere te teitei o te wai ma te 5 mita. Pēra ano Te Roto o Waikareiti, nā te horo anō i waihanga engari nō mu anoa atu. Ka whakamāramahia e Te Urewera ēnei maunga ngahere ururua, huri noa, ki te raki o ēnei roto.

Ko Te Urewera te tuatahi o te motu, ki te whakataungia te mauri e te ture o Aotearoa. Ko te Ture O Te Urewera 2014, i whakataungia kāre e whaimana te Karauna ki Te Urewera, a, ehara mo te iwi whānui. 

Te Urewera Act 2014

Ko te pūtake o tēnei ture, he whakatau kaupapa, he tiaki i te Tino mana Motuhake, ngā tikanga, kia noho pūmau tonu mo ake tonu atu me te whakaaronui ki te motu me:

  • Kia kaha ki te whakapūmau i ngā hononga i waenga Tūhoe me Te Urewera.
  • Tiakina ngā tino kaupapa e hāngai ana ki ngā rerenga koiora, te rangahau taiao, ngā taonga tuku iho, te ātaahuatanga o Te Urewera.
  • Whakaritea he wāhi e tika ana mo te katoa takahi i te ara whānui o Te Urewera, he wāhi pārekareka, whakangahau, akoranga, te taha wairua, hei tino taonga mo te hinengaro.

Paku Āwhina me ngā Āhuatanga

He wharepaku, he wharau whakaatu pānui kei te wāhi tūnga waka me te tīmatanga o te ara hīkoi ki te wharau o Panekire i Onepoto.