Te Āhuatanga
Various
Te Tawhiti
Various
Information for this trail was last updated Hereturikōkā 2025

He kaha te kitea o te hoiho puta noa i ngā rohe o Te Tairawhiti. He maha ngā tāngata eke hoiho, ēra o rātou noho ki taiwhenua, taha moana, a, koianei te āhuatanga nekeneke haere.

Kei Te Karaka tētahi karapu whakaako ki te eke hoiho me te haere pōkai whenua. Link to Riverview Treks and Pinehollow Riding School Kei Tūranga hoki tētahi wāhi arā, Te Wāhi Eke Hoiho mo te Hunga Hauā.  Link to Riding for the Disabled Assn.

Ko te akau, taha moana ngā wāhi tino pai rawa atu mo te eke hoiho. Tata ki Tūranganui, ko ngā akau o Wainui, o Makarori me te akau ki te uru tata ki te wahapū o te awa o Waipāoa, Kōpututea. Kāre e whakaaetia he hoiho ki te akau o Waikanae, tata ki Oneroa me ngā ara Awa o te Taone, Te Ara Akau o te Awa o Waipāoa. Ka tumeke ngā hoiho i te tangata, i te paihikara, he wāhi mōrearea ēnei.

Ka whakaritea e ngā rōpu whakahaere pōkai whenua, me ngā karapu whakangau puta noa i Aotearoa. Kia mōhio ai koe, tirohia:  Link to Horse Treks Noticeboard NZ  Ko Mike Raroa te kaiwhakahaere o AKAU Treks i Tokomaru  Link to AKAU Treks

Ko te tikanga ka whai haere ngā kaieke hoiho i ngā takahitanga, ngā ara rānei o te whenua, whai whakaritenga ki te tangata nōna te whenua. I ētahi wā, ka whai ara kore, he ara nō te ngahere rānei. Ko ngā ara pai hei haerenga ko te rori o Paritū Māhanga, ko te ara ngahere o Waimanu kei waenga i ngā rori o Mander me Riverside. Me whakaae te kaiwhakahaere o te ngahere i te tuatahi me ngā rangatira nō rātou ngā whenua. He mapi o ngā wāhi e tuwhera ana ki te katoa me ngā rori e whakaaetia ana kei Herenga ā Nuku Aotearoa. Link to Herenga ā Nuku unformed legal roads. 

(Aratu Forests for Waimanau Forest and PF Olsen Ltd for Paritu-Mahanga Road)

Cover photo by Liam Clayton, The Gisborne Herald, April 2023.

Te Hītori o Te Ara

I ngā hapori Māori o tuawhenua, taha akau rānei, he hoiho te kaihari, te kaikawe 20 rau tau ki muri. Ahakoa i nāianei, ehara i te tauhou ki te kite tamariki e eke hoiho ana ki te kura, tokorua, tokotoru tamariki ki te hoiho. Ka waihotia te hoiho ki roto i te pātītī mutu noa te kura, ka eke anō ki te kāinga.

Ko te nuinga, he hoiho mahi, he hoiho whai kau o te pāmu, hei eke ki te akau, hei mahi pārekareka hoki.

He mahi tākaro hoiho, whakaomaoma hoiho i te akau i te marama o Tīhema, te whakangahau a te hapori o te Rāwhiti.

Paku Āwhina me ngā Āhuatanga

Ngā Tikanga Whakahaumaru mo ngā Hoiho me ngā Kaieke  Link to Waka Kotahi NZTA

Waiho ngā hoiho ki te taha o te rori.

Kaua e eke hoiho i te wāhi hīkoia e te tangata, ngā pangakuti, maara rānei.

Kaua e haere rārangi neke atu i te tokorua.

Kaua e eke hoiho ki te taha matau o te waka

E noho ki te taha maui ki te ārahi kararehe, kia tawhiti atu i ngā waka.