Te Āhuatanga
Hilly
Te Tawhiti
6 km (there and back)
Te Hīkoi
2.5 hours (there and back)
No cycling on this trail
No dogs on this trail
Information for this trail was last updated Hereturikōkā 2025
There is currently 1 information alert for this trail:

Ngā Aukatinga o ngā peka o te wā.

Ko te wā aukatinga ko te wā whānaunau reme, arā rerekē ki ngā Ara kaiwaewae a Te Papa Atawhai (Cooks Cove, Te Pāmu Te Kuri, Te Whanga o Anaura me Ōtoko) arā ka katia ia tau mai i te tuatahi o Akuhata ki ngā rā Whakatā Kaimahi (Labour Weekend) te whakamutunga o Ōketopa arā te rerekētanga ki Te Kaiwaewae o Aratia me Māpiri ka kati i te marama o Hūrae ka tuwhera i te mutunga o Hepetema.

Last updated: 9 Haki 2024 9:00 PM

He maha ngā hītori rangatira o Cooks Cove, ki te tonga o te whanga o Ūawa, a, he nui e whai panga ki ngā whakaahua o te puare o te  pari ka puta atu ki ngā pātiki tuwhera atu ana ki ngā rūmakitanga hou o ngā rākau ki te puna hōpua kaukau me ngā pari whakairo kei runga ake i te taone me te awa.

He pou whakamaumaharatanga ki ngā tipunga o Tahiti, ki te tohunga a Tūpāia te tū teitei, te tū whakahirahira arā te taunga mai ki Ōpoutama i te waka Endeavour i te tau 1769. Kei Maunga Hoturangi e tiramarama ana i ngā pō.  

I te hekenga mai i Ōpoutama, he papa tirohanga whakawaho, mahea ana te kitea atu o ngā whanga. Mā ngā whakaahua o te whanga ka kitea atu ngā toka pūnguru ki te urunga taha maui, ko ngā Pourewa ki te taha matau.

Ka heke haere te huarahi i ngā whakatipuranga rākau hou katahi ka uru atu ki ngā akau papatahi o Ōpoutama me Te Kōtore o te Whenua. He whakamaumaharatanga nā New Zealand Historic Trust 1966 ki te taunga mai o  Lieutenant James Cook mo tētahi wāhanga o tana huringa i Aotearoa.

He papa pānui kei te piri haere i te ara e whakaatu ana i ngā kōrero, pūrākau e pā ana ki Te Aitanga a Hauiti, ki a Kuki me ngā tāngata/hēramana o Endeavour i te taenga atu ki Ōpoutama me ngā karinga rangahau whenua te nōhanga o te tangata whenua. Kei te noho wāhirua ēnei papa ki Te Aitanga a Hauiti me DoC.  Link to DOC Website

Te Hītori o Te Ara

I tapainga te ara hikoi ki a Kapene Kuki i tana taunga mai i te tau 1769 mo tana huringa i Aotearoa. I taua wā, kua roa tēnei whenua e nōhaina ana e te tangata, e te Māori. Ko ngā iwi taketake ko Te Aitanga a Hauiti. Koianei te whanga hii ika, te kāpata kai. I hangaia o rātou kāinga taha moana, te orange ko te moana, arā, Ūawa tea kau ki te awa o Mangaheia.

He maha ngā kōrero e pā ana ki Te Tohunga o Tahiti a Tūpāia i haere mai i te taha o Kuki.  

I tuhia e Kuki he kōrero mo te nui o ngā huawhenua i ngā papatahi, i ngā puke me te noho o te pā ki tētahi wāhi teitei ki tuawhenua me te akau. He wāhi haumaru a Ōpoutama, ā, huri noa he pari hei  parepare i te huhua. Tino nui rawa atu ngā kai, he kai moana me ētahi atu rawa mā ngā hapū.

 

 

Paku Āwhina me ngā Āhuatanga

He tata ngā wharepaku ki te wāpu me Ōpoutama. Haere mā te pāmu o Hauiti, kua whakaaetia nei e ngā rangatira o taua pāmu, arā e Hauiti Incorporation.

He whakaruruhau kii tonu i ngā pānui pōhiri me ngā whakamārama hei tīmatanga i tō hikoi. Whai haere i ngā tohu kōwhai ka piki haere te ara ki te ngahere kānuka, ka whakawhiti i te pātiki o te pāmu tata ki te taumata o ngā  pari.

Nā te ipurangi a DoC: E tika ana tēnei hīkoinga ki te tangata āhua kaha nā te piki hiwi. Kia tika ngā hū, me kawe wai unu hoki. Ko ētahi wāhanga o te ara he māniania, he poharu i te hōtoke. Me mahara nui ki te Pāmu o Hauiti, me noho ki te ara. Kia haumaru tata ki ngā pari.

Kaua e whakatata ki ngā kararehe o te pāmu, katia ngā kēti. Ehara tēnei ara i te ara haere ki te hii ika i te Motu o Pourewa ki ngā wāhi hii ika. Kāre e whakaaetia he pou hii, he pū rānei.

Kāre e whakaaetia te noho pō, te tahu ahi me te eke paihikara. 

Getting there

Ko te Ara Ōpoutama  kei te tonga o Hauiti, Ūawa, 52 km ki te raki o Tūranga, huarahi SH35, e peka i te huarahi ki te wāpu 2km ki te raki o te taone o Ūawa. He tūnga waka kei reira, hāngai ki te urunga atu. Ka taea te tū i te tūranga noho taha akau ki te wāhi 200m hipa i te urunga.